I Liceum Ogólnokształcące im. Powstańców Śląskich w Rybniku
20 kwietnia obchodzimy Międzynarodowy Dzień Wolnej Prasy, ustanowiony w 1991 roku. Prasa to środek przekazu, który niezależnie od swojej formy – papierowej czy elektronicznej, dostarcza nam różnorodnych informacji. Ma wielowymiarowy charakter, od dzienników informujących o bieżących wydarzeniach w kraju i na świecie, po tygodniki i miesięczniki o określonej tematyce.
W związku z setną rocznicą wybuchu trzeciego powstania śląskiego warto wspomnieć o prasie polskiej na Górnym Śląsku, działającej w latach 1919-1921, zwłaszcza, że był to ważny filar walki narodowowyzwoleńczej.
W tym czasie wielkie znaczenie miały przede wszystkim tytuły znane czytelnikom od dawna. Były to pisma takie, jak: „Dziennik Śląski”, „Głos Śląski”, „Górnoślązak”, „Katolik”, „Kurier Śląski”. W czasie powstań śląskich wydawano: „Powstańca” (pismo uchodźców górnośląskich po pierwszym powstaniu, wydawane w Sosnowcu), „Gońca Śląskiego”, „Sztandar Polski”. Prasa przekazywała m.in. wiadomości z pola walki powstańczej, a także informacje związane z administracją zajętych przez powstańców terenów. Wśród wieści były też echa walk widzianych z perspektywy mocarstw europejskich.
Polska prasa górnośląska w okresie powstań była wspierana przez prasę ogólnopolską, m.in. „Gazetę Warszawską”, „Kurier Warszawski”, „Tygodnik Ilustrowany”. Wsparcia udzielały również pisma poznańskie, a także prasa cieszyńska: „Gwiazdka Cieszyńska”, „Dziennik Cieszyński”. Na łamach tych tytułów nawoływano do zbiórek pieniężnych, wysyłki na Górny Śląsk odzieży, lekarstw, do opiekowania się sierotami po poległych powstańcach.
W okresie powstań wydawano również czasopisma specjalistyczne, np. „Głos Polek”, popularnonaukowe – „Głosy znad Odry”, młodzieżowe: „Harcerz Śląski”, Orędzie Sokole”, „Sportowiec”, „Śpiewak Śląski”.
Informacje przytoczono na podstawie publikacji:
Encyklopedia powstań śląskich, Opole: Wydaw. Instytutu Śląskiego, 1982, s. 420;
Szymiczek F.: Polska i niemiecka prasa na Górnym Śląsku w okresie powstań i plebiscytu, W: Powstania śląskie, pod red. K. Popiołka i H. Zielińskiego, Katowice: Wydaw. „Śląsk”, 1963, s. 201-204.
Proponujemy zapoznanie się z archiwalnymi numerami prasy górnośląskiej – podajemy linki do kilku wybranych tytułów z okresu powstań śląskich (Śląska Biblioteka Cyfrowa):
https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/51567/edition/48069/content
https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/490201/edition/459265/content
https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/87640/edition/82697/content
Tekst: Romana Skupień – biblioteka szkolna